De vloek van de regerend wereldkampioen

Voor de derde keer achter elkaar zien we de regerend wereldkampioen niet terug na de groepsfase op een WK. Na Italië in 2010 en Spanje in 2014 wist ook Duitsland haar poule niet door te komen. Het verdedigen van de WK-titel lijkt een heuse vloek geworden. Wat zijn mogelijke verklaringen dat dit voor de derde keer oprij gebeurd?

Wordt er te lang vastgehouden aan de spelers die het land successen hebben gebracht?

Doordat de toernooien voor de regerend wereldkampioenen uitliepen op een fiasco, kan je achteraf altijd stellen dat de landen te lang vasthielden aan spelers die het land de successen heeft gebracht.
Zo speelden bij Italië in 2010 Cannavaro (36), Zambrotta (33). Camoranesi (33), Di Natale (32) en Iaquinta (30) allen minimaal twee wedstrijden. Na dit toernooi gingen veel van deze spelers naar een kleinere club, een kleinere competitie of nam het aantal wedstrijden in vergelijking met het seizoen ervoor flink af.
Bij Spanje was vooral opvallend dat Del Bosque vasthield aan Casillas als eerste keeper. Ondanks dat Casillas op het tweede plan was geraakt bij zijn club Real Madrid (twee competitiewedstrijden, dertien Champions League wedstrijden), kreeg David de Gea geen kans van de bondscoach. Bovendien werd er op het middenveld nog gebruik gemaakt van Xavi (34) en Xabi Alonso (32), die na dit WK hun carrière als international zouden beëindigen.
Bij Duitsland deed zich dit WK een vergelijkbare situatie voor. Manuel Neuer werd, ondanks zijn blessureleed en het geringe aantal wedstrijden het afgelopen seizoen (vier), verkozen tot eerste keeper. Ter Stegen, die de onbetwiste nummer een is van Barcelona, kreeg geen kans van Löw. Daarnaast werd er achterin vastgehouden aan Jerôme Boateng, die de afgelopen twee jaar flink wat wedstrijden heeft moeten missen wegens blessureleed.

Naast de opvallende keuzes, is het interessant om te kijken hoeveel spelers er vier jaar na de WK-titel opnieuw geselecteerd werden. Opvallend is te zien hoeveel spelers Spanje opnieuw selecteerde. Van de drieëntwintig spelers die geselecteerd mogen worden, waren er zestien opnieuw geselecteerd door Del Bosque. Duitsland en Italië selecteerden, in vergelijking tot andere landen, niet veel dezelfde namen.

Wordt er te lang vastgehouden aan de succescoach?

Wat opvalt is dat de bondscoaches die wereldkampioen worden, vier jaar later opnieuw de dienst uit maken. Iedere coach weet dat wanneer de doelstellingen niet gehaald worden, iedereen zal wijzen richting diezelfde coach. Als deze coach dan lang in dienst is, wordt al snel gesteld dat het tijd is voor een nieuw gezicht voor de groep.
In het geval van Lippi gaat dit echter niet op. Na het behalen van de wereldtitel legde Lippi, in tegenstelling tot Del Bosque en Löw, zijn taken als bondscoach neer. Na een tussenpauze met Roberto Donadoni, die zijn doelstelling niet wist te halen op het EK van 2008, werd Lippi opnieuw aangesteld. Deze keer bleek de samenwerking minder succesvol.
Bij Spanje en Duitsland waren de coaches wel onafgebroken in dienst. Zo was Del Bosque bondscoach van 2008 tot 2016, terwijl Löw al twaalf jaar “Bundestrainer” is. Beide trainers kennen een erg succesvolle periode als bondscoach. Del Bosque werd opeenvolgend wereldkampioen en Europees kampioen met het Spaanse elftal, terwijl Löw voor het eerst sinds zijn aanstelling geen medaille op een eindronde wist te bemachtigen.

De successen op het EK (Spanje) en de Confederations Cup (Duitsland) verbloemden dat de ploeg toe was aan vernieuwing. Dit hoeft echter niet te betekenen dat daar een andere trainer voor nodig is. Feit is echter wel dat dit voor trainers die lang voor de groep staan lastiger is. In voetbal staat vernieuwing namelijk vaak gelijk aan afscheid nemen van spelers die de ploeg successen hebben gebracht. Iets wat zelfs trainers als Sir Alex Ferguson en Pep Guardiola als een van de vervelendste taken beschouwen.

Zaten de landen in lastige poules?

Op voorhand leek de WK-loting voor Italië gunstig. De tegenstanders waren respectievelijk 82ste(New Zeeland), 33ste(Slowakije) en 29ste(Paraguay) op de FIFA World Ranking, terwijl Italië zelf vierde was. Toch wisten de Azzurri niet door de groepsfase heen te komen. De laatste kans werd in de slotwedstrijd tegen Slowakije niet gegrepen, waardoor zelfs Nieuw-Zeeland boven de Italianen eindigden.

In tegenstelling tot Italië kwam Spanje vier jaar later wel in een zware poule terecht. Na de bekendmaking van de loting sprak de Spaanse media dan ook van een “gevaarlijke poule”. Australië had destijds haar beste FIFA World Ranking ooit (21ste), terwijl Chili (15) en Nederland (3) ook hoog op deze lijst stonden. De “gevaarlijke poule” bleek te zwaar voor de Spanjaarden. Na de afstraffing tegen Nederland (1-5) en de nederlaag tegen Chili (0-2), konden de Spanjaarden hun koffers al pakken.

Net als Italië in 2010, leek ook Duitsland gunstig te hebben geloot. Normaal gesproken zou Duitsland moeten winnen van Zuid Korea (57), Zweden (24) en Mexico (15). Toch werd Duitsland laatste. In de slotwedstrijd werd de kans op de knock-outfase ontnomen door de Zuid-Koreanen. Die Mannschaft wist alleen te winnen van de uiteindelijke groepswinnaar Zweden.
Wat hierbij opvalt is dat alleen Spanje een lastige groep moest doorstaan. Italië en Duitsland hadden het, op papier, een stuk makkelijker. Dit kan ook worden opgemaakt uit het feit dat de Italianen en de Duitsers tot en met de laatste wedstrijd kans hadden op de knock-outfase, terwijl Spanje na twee wedstrijden wist dat het naar huis moest.

Hoe verliep de voorbereiding op weg naar het teleurstellende WK?

De voorbereiding van Italië verliep alles behalve soepel. Tegen Kameroen, Mexico en Zwitserland werd niet gewonnen. Het probleem voor de Italianen leek hem vooral in het scorend vermogen te zitten. Vanaf oktober 2009 tot het WK spelen de Italianen vijf wedstrijden, waarin de ploeg maar drie keer weet te scoren.
Vier jaar eerder verliep de Italiaanse voorbereiding beter. Er werd met 4-1 gewonnen van Duitsland, terwijl de ploeg door Zwitserland (1-1) en Oekraïne (0-0) op een gelijkspel werd gehouden.

Spanje had qua resultaten een prima voorbereiding op het WK. Bolivia en Salvador zijn niet de sterkste tegenstanders, maar ook de wedstrijd tegen “sterke” tegenstander Italië werd gewonnen.
Qua duur was de voorbereiding op het WK alles behalve ideaal. Door de Champions League finale tussen Real Madrid en Atlético Madrid had Del Bosque pas laat de beschikking over al zijn spelers. Hierdoor hadden de Spanjaarden maar achttien dagen om zich voor te bereiden op hun openingswedstrijd tegen Nederland.

Duitsland heeft een moeizame voorbereiding op het WK in Rusland. Na het gelijke spel tegen Spanje, zorgde Brazilië voor de eerste nederlaag van Die Mannschaftsinds 2016. Als Duitsland twee maanden later ook van Oostenrijk verliest, worden de eerste zorgen zichtbaar. Löw is na de wedstrijd dan ook bijzonder kritisch in de richting van zijn spelers. Als de ploeg zo speelt in Rusland is ze kansloos, zo stelt hij.
Tegen Saoedi Arabië wint Duitsland wel, maar het spel is niet overtuigend. De WK vorm is ver te zoeken. Zeker in de omschakeling van de aanval naar de verdediging bleken de Duitser kwetsbaar.
De voorbereiding op het WK in Brazilië, waar de ploeg wereldkampioen werd, was beter. De Duitsers wisten te winnen van Chili en Armenië, terwijl het de overige twee wedstrijden gelijk speelde tegen Polen en Kameroen.

Conclusie

Het is lastig te bewijzen wat de oorzaak is van het feit dat de regerend wereldkampioen herhaaldelijk wordt uitgeschakeld in de groepsfase van het WK. Er vallen echter wel een aantal dingen op:
1. In alle gevallen is er discussie omtrent de gekozen (basis)spelers. Alle drie de bondscoaches kiezen oud-wereldkampioenen boven spelers van (minimaal) eenzelfde niveau. Helaas onmogelijk dit achteraf vast te stellen. Het is echter onmogelijk te bewijzen dat de andere spelers het beter hadden gedaan.
2. Het is lastig hard te maken dat de coaches te lang voor de groep stonden. Lippi stond niet onafgebroken voor de groep, terwijl Del Bosque en Löw tot vlak voor het teleurstellende WK nog succesvol waren.
3. Alleen in het geval van Spanje kan gesproken worden van een lastige poule. Waar de “slechtste” tegenstander van Spanje destijds 21e stond op de FIFA World Ranking, waren de tegenstanders van Italië en Duitsland beduidend minder.
4. Ook is duidelijk geworden dat de voorbereiding een indicatie kan zijn voor het verloop van het toernooi. Italië en Duitsland hadden namelijk een beduidend slechtere voorbereiding dan vier jaar eerder. Dit gold echter niet voor Spanje, die ter voorbereiding op beide WK ’s al haar oefenwedstrijden wist te winnen.
Voorlopig blijft de vloek voor de regerend wereldkampioen in leven. Het wordt daarom interessant om te kijken of over vier jaar, de regerend wereldkampioen deze traditie kan doorbreken.