PSV wereldtop in lange ballen

De wijzers op het Klokgebouw in Eindhoven gaven exact tien uur aan, toen Memphis Depay op 17 december 2014 Khalid Boulahrouz tegenover zich had. Met een korte kap speelde hij zichzelf vrij en plaatste hij de bal op het hoofd van Luuk de Jong. De spits van PSV liet deze kans niet liggen en kopte het leder achter Feyenoord-doelman Kenneth Vermeer. Het betekende de gelijkmaker voor PSV in een duel dat de ploeg uiteindelijk met 4-3 wist te winnen. Dat doelpunt illustreert de kracht van de Brabanders; lange ballen.
De cijfers in dit onderzoek komen van WhoScored.com, de teams die gebruikt zijn spelen allemaal in een top-5 competitie of in de eredivisie.
Hoewel de lange bal één van de kwaliteiten van PSV is – dit gaan we later in het onderzoek aantonen – maakt de club hier opvallend weinig gebruik van. Van de 7522 passes die de ploeg van Philip Cocu gaf, waren er 6507 naar een ploeggenoot die dicht in de buurt stond. Anders gezegd: 1015 van de gegeven passes waren over een grotere afstand.
Per lange bal geeft PSV 6,4 korte passes. In de eredivisie doen alleen Ajax en FC Twente meer korte passes per lange bal, wat te zien is in de onderstaande grafiek.

Van de achttien clubs in de vaderlandse voetbalcompetitie, passt Excelsior het minst kort voordat de bal naar voren geslingerd wordt. De Kralingers passen elkaar de bal gemiddeld 3,3 keer toe, voordat de lange bal gehanteerd wordt. Ajax en FC Twente doen de meeste korte passes, dit beschreven we al in een eerder artikel.
Dat PSV liever de korte oplossing zoekt, is tijdens wedstrijden goed waar te nemen. Afgelopen zaterdag bijvoorbeeld. Terwijl Luciano Narsingh en Luuk de Jong stonden te wachten, besloot Wijnaldum de bal aan Depay mee te geven en niet voor te zetten. Het resultaat: een doelpunt.

De huidige koploper van de eredivisie combineert zich liever een weg naar het doel en zal alleen de lange bal hanteren als de situatie zich ervoor leent. Dit is te zien in de cijfers. Geen enkel team in de eredivisie geeft minder lange ballen dan het team van Phillip Cocu: 1015. Ook Ajax zoekt liever de oplossing dichtbij, met slechts 1088 lange ballen. Per wedstrijd komt dit neer op een aantal van respectievelijk 56,4 en 60,4 lange ballen.

Ondanks dat PSV de minste lange ballen geeft, is de club daarin het meest succesvol. Maar liefst 62,4% van de ballen van PSV komen aan, ruim twee procentpunten meer dan de nummers twee en drie (Vitesse en Feyenoord) op deze ranglijst.
Dat het percentage van PSV zo hoog uitvalt, is deels te verklaren door de speelstijl. De Eindhovenaren spelen op de counter, waardoor er in de omschakeling meer ruimte ligt bij een diepe bal dan wanneer de ploeg op probeert te bouwen. De tegenstander is immers uit positie. Het resultaat is dus logisch: over het algemeen komen meer diepe ballen bij een speler in een rood-wit gestreept shirt dan bij teams die juist op de opbouw spelen.
Het feit dat PSV’s score zo hoog is wegens de speelstijl is knap: een percentage van 62,4% is erg hoog en het toont aan dat de spelers van PSV de rust en precisie kunnen bewaren in een omschakeling.

Alleen bij Barcelona, Bayern, Juve en Roma komen meer lange ballen aan dan bij PSV.

Niet alleen binnen de landsgrenzen zijn de cijfers van PSV goed, ook buiten Nederland heeft de club één van de hoogste percentages aangekomen lange ballen. Met een vijfde positie hoeven de Eindhovenaren alleen FC Barcelona (65,8%), Bayern München (64,9%), Juventus (62,7%) en AS Roma (62,4%) voorrang te verlenen. Een viertal clubs dat in hun land domineert als het aankomt op speelwijze en door ieder team gevreesd wordt.
Het toont aan dat de Eindhovenaren Europese top zijn, als het aankomt op het geven van een lange bal. Overigens gaf van deze teams alleen FC Barcelona minder lange passes per wedstrijd dan PSV (50,95), iets wat te begrijpen is met het enorme aantal kleine spelers in de selectie. De Blaugranas hebben immers geen aanspeelpunt, iets wat PSV met Luuk de Jong wel heeft. Het maakt de prestatie van Barcelona des te knapper.
 

Crossballen van wereldklasse

Hoewel PSV dus geen fan is van de lange bal, is het wel het type spel dat de Eindhovenaren ligt. Geen enkele club in de eredivisie creëerde meer kansen uit lange ballen van de zijkant, een zogenaamde ‘crossbal’.
Van de 416 pogingen die PSV deed om de bal ‘voor de pot’ te slingeren, slaagden er 288 (30,8%). Bij al deze gevallen eindigde de bal dus in de voeten of op het hoofd van een medespeler. Daarnaast werden er uit de voorzetten 78 kansen gecreëerd, een percentage van 18,8% uit het totaal.
Met beide percentages blijft de club de overige teams ver voor, zoals te zien is in de onderstaande scatterplot. Nummer 2 FC Utrecht had een slagingspercentage van 28,1%, terwijl 16,5% van de 430 gegeven crosspasses een kans opleverde.

In Nederland heeft vooral NAC moeite met het gebruik van de crosspass. De Parel van het Zuiden heeft procentueel de minste aangekomen flankballen, iets meer dan 17%, en creëert ook nog eens de minste kansen vanaf de zijkant. Ook de Overijsselse ploegen FC Twente en Heracles hebben andere kwaliteiten dan het geven van een goede voorzet.
Als we de dataset uittrekken naar Europa, zien we dat slechts één team PSV voor kan blijven. Het Duitse FC Mainz 05 gaf in totaal 194 voorzetten vanaf de zijkant, waarvan er 60 een medespeler bereikten. Een percentage van 30,9%.

PSV creëert meer kansen uit voorzetten dan ieder ander team.

De overige Europese teams volgen allemaal op een gepaste afstand van minstens twee procentpunten. Het toont aan dat de Eindhovenaren niet alleen de lange bal kunnen hanteren op de counter, maar ook erg sterk zijn in de lange pass vanaf de zijkanten. Dit gegeven maakt van de Eindhovenaren een onberekenbare ploeg met meer kwaliteiten dan het spelen op de omschakeling.
Dat een voorzet aankomt, is uiteraard goed. Maar dit is niet waar het om draait. Naast het feit dat een kans uiteraard afgemaakt moet worden, moet hij in eerste instantie nog gecreëerd worden. En geen enkel team in Europa kan dat beter dan de club uit de Lichtstad. Het Duitse Mainz is terug te vinden op de tweede plaats (18,0%) en FC Utrecht bezet de derde plaats.
Eén van PSV’s wapens is dus de voorzet. Een belangrijke rol hierbij is weggelegd voor Jetro Willems. De aanvallend ingestelde linksback creëert gemiddeld per wedstrijd maar liefst 6,33 kansen voor teamgenoten door een bal van de flank. Bovendien heeft hij een hoger slagingspercentage dan zijn medespelers.
Maar liefst 38,1% van de ballen die de geboren Rotterdammer vanaf de zijkant geeft, bereikt een ploeggenoot. Tevens creëert Willems veruit de meeste kansen uit zijn crosses: één op de vier ballen van de international leverr een kans op voor een teamgenoot. De cijfers tonen aan dat Jetro Willems aanvallend onmisbaar is in de manier van spelen die PSV hanteert.

Corners

Een aparte vorm van een ‘crossbal’ is de corner. Waar een crossbal in de meeste situaties in beweging is op het moment van passen, is dat bij een corner niet het geval. Het maakt het dan ook makkelijker een teamgenoot te bereiken dan met een normale voorzet; een stilliggende bal trapt over het algemeen eenvoudiger dan een bewegende.

Hoekschoppen van FC Dordrecht komen net zo vaak aan als bij Juventus, Barcelona en Liverpool.

Met de stilliggende bal heeft PSV wat meer moeite. Hoewel het slagingspercentage goed is, 48,7% van de corners kwam bij een teamgenoot, moeten de Eindhovenaren tien Europese clubs voor zich dulden. Eén club komt uit Nederland: FC Dordrecht mag zich met 51,3% aangekomen corners de hoekschopspecialist van Nederland noemen en staat hiermee in een rijtje tussen Napoli (58,5%), Juventus (57,1%), FC Barcelona (54,8%) en Liverpool (51,3%).
In de onderstaande afbeelding is te zien hoe de overige Nederlandse clubs het doen bij hoekschoppen.

Dat een goed gegeven corner niet altijd een kans op hoeft te leveren, bewijst FC Barcelona. Hoewel de Spaanse grootmacht 54,8% van de hoekschoppen bij een medespeler bezorgde, levert slecht 11,1% van deze corners ook daadwerkelijk een kans op.
De reden hiervoor is simpel: Barcelona maakt bovenmatig veel gebruik van de korte corner. De club heeft weinig voetballers van lengte, waardoor een lange corner tot onnodig veel balverlies zou leiden. Een korte variant biedt in die situatie dus meer houvast: een hoog slagingspercentage, maar een laag percentage gecreëerde kansen.
In Europa creëert Wolfsburg de meeste kansen uit een hoekschop. Van de 104 gekregen corners, leverden er in totaal 34 een kans op. Een percentage van 32,69% dus. In Nederland kunnen alleen FC Utrecht (26,6%) en PSV (25,2%) hierbij enigszins in de buurt komen.

Keypasses

Dat de flankballen van PSV goed zijn, is inmiddels duidelijk. De club presteert goed als het aankomt op corners en geen enkel Europees team kan PSV’s prestaties bij crosspasses evenaren.
Het mag dan geen verrassing zijn dat, naast de crossbal en de hoekschop, ook de derde statistiek in Eindhovens voordeel spreekt. PSV heeft slechts 18,8 lange ballen nodig om tot een serieuze kans te komen. Geen enkel eredivisieteam kan ook maar enigszins in de buurt van PSV komen, zoals afbeelding 5 laat zien.
Go Ahead Eagles heeft zelfs drie keer zoveel lange ballen nodig per kans dan de ploeg van Cocu. Het toont aan dat de Eindhovenaren de lange bal voornamelijk als wapen gebruiken, om in de buurt van een doelpunt te komen. En dus niet als noodoplossing, wat vaak het geval is.

Naast PSV hanteren ook het Italiaanse Cagliari en wereldkampioen Real Madrid vaak de lange bal op de juiste momenten. Gemiddeld genomen hebben beide teams respectievelijk 19,8 en 20,8 lange passes nodig om tot een kans te komen. Geen enkele andere ploeg doet het wat dat betreft beter.
Of het aankomt op corners of ‘normale’ ballen van de zijkant, PSV presteert op beide punten uitmuntend. De club kan zich bij de hoekschop tot de beteren van Europa rekenen, terwijl het ook de beste crosspass van het continent in huis heeft.
Ook heeft PSV de minste lange ballen nodig om tot een goede kans te komen. Met 18,9 lange ballen weet de ploeg een poging tot een doelpunt te verwerken. Het zijn prestaties waar de Eindhovenaren tevreden over mogen zijn, nu is het nog zaak om dit tot een resultaat te laten komen in de vorm van een kampioenschap.