Oranje Leeuwinnen op weg naar Rio de Janeiro?

Dit klinkt misschien als een rare vraag, maar ik heb er al het vertrouwen in. Voordat u alsnog een vakantie naar Frankrijk gaat boeken, moet ik u echter wel uit die droom helpen. Ik heb het namelijk niet over het EK, maar over de Olympische Spelen in Rio de Janeiro. Van 2 tot 9 maart zullen onze Oranje Leeuwinnen, in eigen land, strijden voor een ticket op het Olympisch kwalificatietoernooi (OKT). Samen met Noorwegen, Zweden en Zwitserland zal er uitgemaakt worden wie thuis zal blijven en wie de tickets voor Rio kan gaan boeken. Na het debuut op het EK in 2009 en het debuut op het WK afgelopen zomer kunnen de Oranje vrouwen deze zomer ook debuteren op de Olympische Spelen. Hoe groot is echter de kans dat Nederland eerste wordt op het OKT?
Tijdens het OKT worden er in totaal zes wedstrijden gespeeld, met elk drie mogelijke uitkomsten: winst, gelijk of verlies. Dit geeft een totaal van 729 verschillende scenario’s. Theoretisch kunnen de Leeuwinnen in 223 van deze scenario’s (30,6%) als winnaar eindigen. Echter moet er bij vermeld worden dat in 79 van de 229 scenario’s het doelsaldo de doorslag moet geven. Nederland speelt drie wedstrijden waarin maximaal negen punten behaald kunnen worden. In onderstaand figuur is het percentage te zien om het OKT te winnen bij alle mogelijk te behalen punten. Dit zegt natuurlijk niet specifiek iets over de daadwerkelijke kansen van de dames om de Spelen te behalen, maar het geeft wel aan wat de kansen van de Leeuwinnen zijn bij een bepaald puntenaantal.

Figuur 1: Percentages om 1e te worden t.o.v. het aantal behaalde punten.

Theoretisch is dit allemaal natuurlijk leuk en aardig, maar in de praktijk zien we toch vaak dat de sterkere teams de zwakkere teams verslaan. Als we vervolgens naar de FIFA wereldranglijst kijken, zien we dat Zweden 8e staat, Noorwegen 10e, Nederland 12e en Zwitserland 20e. Ook de onderlinge resultaten spreken niet in het voordeel van Nederland. Slechts 4 keer wist Nederland van zowel Zweden als Noorwegen te winnen uit respectievelijk 18 en 21 duels. Van Zwitserland wist Nederland daarentegen 14 van de 21 duels winnend af te sluiten. Op basis van deze statistieken lijkt het een zeer lastige opgave te worden voor de Oranje dames om te winnen. Onlangs hebben de vrouwen echter gewonnen van Frankrijk en Japan, die respectievelijk 3e en 4e op de FIFA wereldranglijst staan. De stand op de wereldranglijst is dus niet altijd bepalend.
Daarnaast hebben Zweden en Noorwegen een rijke voetbalhistorie bij de vrouwen en is Nederland steeds meer in opkomst. Het is dan ook veel interessanter om te kijken naar het onderlinge resultaat van de afgelopen jaren in plaats van het totaal. Sinds 2010 heeft Nederland slechts twee keer tegen Zweden gespeeld, waarvan de laatste ter voorbereiding op het WK in Canada. Beide wedstrijden werden echter verloren. Verder heeft Nederland vijf keer tegen de Noren gespeeld sinds 2010. Hiervan werden er twee verloren, was er één gelijkspel en werden twee wedstrijden gewonnen. Tot slot werd er van Zwitserland drie keer gewonnen en één keer gelijk gespeeld in deze periode. Zweden lijkt nog altijd een maatje te groot, maar Nederland doet niet onder voor Noorwegen.
Gelukkig heeft Nederland nog een troef achter de hand: het thuisvoordeel. Nederland organiseert dit OKT en de wedstrijden worden gespeeld in Den Haag (Kyocera stadion) en Rotterdam (Woudestein en Het Kasteel). We kennen allemaal het principe van thuisvoordeel, maar hoe zit dit nu eigenlijk? Er zijn verscheidene factoren gevonden die, waarschijnlijk in combinatie, bijdragen aan het thuisvoordeel: het publiek, vooroordeel van de scheidsrechters, vertrouwde omgeving, gebiedsbescherming, tactiek en psychologische kwesties. De meeste studies naar thuisvoordeel in het voetbal zijn gedaan bij de mannen, maar geldt dit ook voor de vrouwen? Pollard & Gómez hebben tussen 2004 en 2010 gekeken naar het thuisvoordeel in 26 Europese vrouwencompetities en vergeleken met de mannen. Hieruit is gebleken dat het thuisvoordeel bij de vrouwen gemiddeld 54.2% is t.o.v. 60.0% bij de mannen.

Vrouwen hebben minder het gevoel dat ze hun ‘territorium’ moeten beschermen dan mannen

De grootste oorzaak van dit verschil is volgens de auteurs het publiek. De opkomst bij het vrouwenvoetbal is vele malen lager dan bij mannenvoetbal. Naast het feit dat veel publiek direct invloed heeft op de prestaties heeft het ook indirect effect op de beslissingen van de scheidsrechters. Verder hebben vrouwen minder het gevoel dat ze hun ‘territorium’ moeten beschermen dan mannen.
Tot slot is ook de status van vrouwen en mate van gelijkheid van invloed op het thuisvoordeel. Wanneer vrouwen zich gelijk voelen aan mannen zullen eventuele psychologische oorzaken hoogstwaarschijnlijk gelijk zijn. Als we vervolgens naar de overige oorzaken kijken hebben we de vertrouwde omgeving en tactiek nog over. Bij thuiswedstrijden speel je op een vertrouwd veld, wat een klein voordeel kan zijn. Aangezien een groot deel van de selectie in het buitenland voetbalt en Sparta, noch Excelsior in de eredivisie voor vrouwen speelt valt dit voordeel zo goed als weg. Als laatste houden we over: tactiek. Coaches hebben hogere verwachtingen wanneer er thuis gespeelt wordt en ook passen ze een meer aanvallende tactiek toe.